روش غلط و روش صحیح مسواک زدن: مراقبت و تمیزی هرچه بیشتر دندان

مسواک و نخ دندان هر دو در حفظ بهداشت دهان و دندان نقش مهمی دارند و روش صحیح انجام هر دو از اهمیت خاصی برخوردار است. دو مرتبه در روز به روش‌ صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به بهبود وضعیت بهداشتی دندان‌ها در بلند مدت کمک می‌کند. حتی اگر فرد از کودکی مسواک زده و نخ دندان کشیده باشد، باز هم ممکن است در طول سال‌ها عادات بدی همچون سفت مسواک زدن، مسواک نزدن به دندان‌های عقب دهان و فراموش کردن استفاده از نخ دندان را کسب کرده باشد.

اشتباهاتی که افراد در مسواک زدن مرتکب می‌شوند

با اینکه مسواک زدن کار آسانی به نظر می‌رسد اما تعداد کمی از افراد به درستی مسواک می‌زنند. خوشبختانه، هرجا اشتباهی وجود دارد، روشی برای اصلاح آن اشتباه نیز وجود دارد.

انتخاب مسواک نامناسب

دندانپزشکان می‌گویند هنگام خرید مسواک، دقت کنید مسواکی که می‌خرید بتواند تمام دندان‌های شما را پوشش دهد. مسواک باید به قسمت‌های مختلف دهان برسد. مسواک می‌تواند برقی یا دستی باشد. اما دندان پزشکان یک قانون کلی را بیان می‌کنند که نباید نادیده گرفته شود و آن قانون این است: موضوع بسیار مهمی که باید بر آن پافشاری کرد این است که مسواک باید موهای نرمی داشته باشد،موهای مسواک باید بتوانند خم شده و دقیقا در زیر لثه قرار گیرند.

اندازه‌ی سر مسواک نیز از اهمیت خاصی برخوردار است، مخصوصا اگر فرد دهان کوچکی داشته باشد. مسواک‌ها دسته‌ها و زوایای مختلفی دارند. برخی از مسواک‌ها انعطاف‌‌پذیرتر از بقیه هستند. اما نکته مهمی که دندانپزشکان همه با آن موافق هستند موهای مسواک است که باکتری‌ها و پلاک‌ها را از دندان جدا می‌کند. این پلاک‌ها می‌توانند باعث بیماری لثه و پوسیدگی دندان شوند. گاهی اوقات افراد تصور می‌کنند که هرچه موهای مسواک زبرتر و خشن‌تر باشد، قدرت تمیز کنندگی مسواک بیشتر است. اما چنین چیزی درست نیست. موهای نرم نیز می‌توانند خیلی خوب، حتی بهتر از موهای زبر، دندان‌ها را تمیز کنند. در واقع موهای زبر باعث از بین رفتن ساختار دندان می‌شوند.

افراد انرژی زیادی برای دندان‌ها مصرف می‌کنند

زمانی که صحبت از مسواک زدن باشد، سفت‌تر مسواک زدن، بهتر نیست. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات افراد این است که تلاش می‌کنند مسواک را خیلی سفت روی دندان‌ها بکشند. آنها تصور می‌کنند که اگر سفت مسواک نزنند، مانند وقتی جرم‌های روی کاشی‌های حمام را با برس تمیز می‌کنند، درست مسواک نزده‌اند. پلاک دندان نرم و شل است، بنابراین نیاز نیست مسواک را خیلی سفت به دندان‌ها بکشید. بهترین روش برای رفع این مشکل حذف لغت برس و برس زدن با مسواک و جایگزینی لغت ماساژ به جای آن است.

عجله کردن

هر فرد باید حداقل دو مرتبه در روز و هر مرتبه به مدت ۲ دقیقه مسواک بزند. اما نباید آنقدر مسواک بزند که دیر به سر کار یا مدرسه برسد. گاهی اوقات باید مدت زمان مسواک زدن را کاهش داد. تمام افراد با خود تلفن همراه دارند. اگر فرد بخواهد می‌تواند تایمر گوشی را روی ۲ دقیقه تنظیم کند. این کار خوب است. برخی از افراد همیشه هدفون در گوششان است. فرد می‌تواند هدفون گذاشته و یک آهنگ را پخش کند. مدت زمان پخش یک آهنگ بین ۲-۳ دقیقه است. بنابراین اگر افراد در حین گوش دادن به یکی از آهنگ‌های مورد علاقه‌شان مسواک بزنند، به اندازه کافی مسواک خواهند زد.

نگه داشتن مسواک برای مدتی طولانی

زمانی که فرد یک مسواک خوب پیدا می‌کند، دور انداختن آن سخت است. اما هنگامی که موهای مسواک تغییر کرد، یعنی زمانی که رنگ موهای مسواک تغییر کرد و آلوده به نظر رسید و موهای آن خم شد، زمان دور انداختن و تعویض مسواک فرا رسیده است. وقتی موهای مسواک خراب شوند، قدرت خود را از دست می‌دهند. بنابراین حداقل هر ۳-۴ ماه یک بار مسواک خود را عوض کنید. همچنین، مسواکتان را به طور شریکی با دیگران استفاده نکنید و مسواک را در هوای آزاد قرار دهید تا وقتی مسواک خیس است قارچ‌ها و باکتری‌ها روی آن رشد نکنند.

حرکت مسواک به عقب و جلو

مسواک زدن به این شکل انجام می‌شود که مسواک روی دندان‌ها از چپ به راست و برعکس کشیده شود. افراد باید به یاد داشته باشند که مسواک را سفت به دندان‌ها نکشند بلکه دندان‌ها را ماساژ دهند. مسواک زدن باید از لثه‌ها شروع شده و مسواک به سمت بالا و پایین حرکت کرده و همزمان دایره‌های کوچکی نیز با مسواک ساخته شود. اگر این حرکت اشتباه انجام شود، برای دندان‌ها مفید نخواهد بود. در حقیقت اشتباه انجام دادن این حرکت به دندان‌ها آسیب می‌رساند.

فراموش کردن خط لثه

معمولا باکتری‌ها در محل اتصال دندان و لثه جمع می‌شوند. و اکثر اوقات هنگام مسواک زدن خط لثه فراموش می‌شود. در محل رشد دندان‌ها از لثه، یک میلی‌متر بافت لثه وجود دارد که باید به آرامی مسواک را به اندازه‌ی یک میلی‌متر، شاید 2 یا 3 میلی‌متر، زیر این قسمت، یعنی دقیقا زیر لثه برد. بنابراین موهای مسواک باید بتوانند خم شوند. در هنگام مسواک زدن دندان‌ها، موهای مسواک باید به سمت بیرون برگردانده شوند، یعنی تمام دندان باید مسواک زده شود، یا حداقل تا جایی که می‌توان باید موهای دندان را به سمت خارج چرخاند. و همچنین موها را باید زیر لثه‌ها نیز برد تا آنجا نیز تمیز شود. اکثر افراد زمان بیشتری را به مسواک زدن سطح دندان‌ها اختصاص داده و خط لثه را تمیز نمی‌کنند. این یک مشکل رایج است که افراد خط لثه را مسواک نمی‌زنند.

آیا افراد قسمت داخلی دندان‌ها، که رو به زبان است را مسواک می‌زنند؟

اکثر افراد قسمتی از دندان‌ها که به سمت زبان است، یعنی قسمت داخلی دندان‌ها را مسواک نمی‌زنند. راحت می‌توان گفت که خطی متورم و ملتهب در آنجا به وجود خواهد آمد. نیاز به یادآوری نیست که باقی‌مانده مواد خوراکی در آنجا جمع شده و به جرم دندان تبدیل می‌شوند.

مسواک زدن بلافاصله پس از غذا

گاهی افراد هوس می‌کنند پس از خوردن غذا فورا مسواک بزنند تا از شر باقیمانده غذایی که بین دندان‌ها مانده راحت شوند. این کار بهتر از اصلا مسواک نزدن است. اما ممکن است فرد بخواهد فقط کمی به عقب برگردد. پس از غذا مقداری اسید در دهان فرد وجود دارد و اکنون فرد دارد با خمیر دندان مسواک می‌زند. بنابراین دارد به اسید کمک می‌کند تا دندان‌های او را از بین ببرد. اما پس از غذا چقدر باید برای مسواک زدن صبر کرد؟ ۱۵یا ۲۰ دقیقه. این مدت کافی است تا قبل از اینکه فرد مسواک بزند، بزاق دهان کار خود را روی اسید انجام دهد. فرد می‌تواند قبل از مسواک زدن، برای خلاصی از اسید دهان خود را با آب بشوید تا کمی از اسید به بیرون ریخته شود.

یک بار مسواک زدن در روز نباید برای فرد عجیب باشد

حداقل دو مرتبه در روز و هر مرتبه به مدت ۲ دقیقه مسواک بزنید. هر روز این کار را انجام دهید. این کار را فراموش نکنید. نکته مهم دیگر این است که حداقل یکی از دوبار مسواک زدن روزانه باید متفاوت، یعنی شامل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن، و شستشوی دهان با دهانشویه باشد. تا وقتی که روزی یک بار به روش ذکر شده در بالا باکتری‌ها از بین بروند، رشد آنها و در نتیجه خطر آنها برای دندان‌ها کمتر خواهد شد. همچنین مسواک زدن روزانه برای خارج کردن اسفناج‌های باقی‌ مانده از بین دندان‌ها یا تغییر محیط دهان پس از خوردن ساندویچ پیاز نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. اما افراد باید روزی یک بار سه عمل مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و شستشوی دهان با دهانشویه را به طور کامل انجام دهند.

نحوه‌ی صحیح مسواک زدن

در هنگام مسواک زدن، چه قبل از کشیدن نخ دندان و چه بعد از آن، بایدموارد زیر را در نظر داشت:

• مسواک با زاویه‌ی 45 درجه نسبت به خط لثه نگه داشته شود.

• در هنگام مسواک زدن دندان‌ها، مسواک به آرامی به جلو و عقب حرکت داده شده و در سطوح جلو، عقب و روی دندان‌ها (سطوحی که با آن غذا جویده می‌شود) حرکاتی دایره مانند نیز انجام شود. به خط لثه فشار وارد نشده و سفت مسواک زده نشود زیرا به لثه‌ها آسیب می‌رسد.

• پشت دندان‌های پایین جلو نیز مسواک زده شده و نخ دندان کشیده شود. اگر دسترسی به این قسمت با نخ دندان معمولی برای فرد سخت باشد، می‌توان از یک نگهدارنده‌ نخ یا گیره‌ی نخ دندان یکبار مصرف استفاده کرد.

دیگر عناصر لازم برای رعایت بهداشت کامل دهان شامل مسواک زدن زبان است. با مسواک زدن زبان، محیط دهان تازه شده و باکتری‌هایی که باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند نیز از بین می‌روند. همچنین، اگر دندان‌های فرد در معرض تولید پلاک یا بیماری لثه قرار داشته باشند، می‌تواند استفاده از دهانشویه‌ی ضد عفونی کننده را به برنامه شستشوی روزانه ی خود اضافه کند.

طریقه مسواک زدن با مسواک دستی

یادگیری روش صحیح مسواک زدن اولین قدم برای حفظ بهداشت دهان و داشتن دندان‌ها و لثه‌های سالم است. علاوه بر این، مسواک زدن صحیح احتمال پوسیدگی دندان و ابتلا به بیماری‌های لثه، که مهم‌ترین عامل از دست دادن دندان‌ها است، را نیز کاهش می‌دهد.

قبل از شروع

با اینکه مسواک زدن با مسواک دستی روش‌های مختلفی دارد، اما باید همیشه از دندانپزشک نحوه‌ی مسواک زدن با مسواک دستی را پرسید و حتما به دستورالعمل‌های دندان پزشک عمل کرد. برای شروع، باید از خمیردندان فلوراید و مسواکی با موهای نرم استفاده کرده و فراموش نکرد که مسواک باید هر سه ماه یکبار عوض شود.

دو دقیقه، دو مرتبه در روز

برای مسواک زدن صحیح، باید حداقل دو دقیقه به روش توصیه شده، یعنی هم صبح و هم شب ابتدا هر طرف دهان 30 ثانیه (سمت راست بالا، سمت راست پایین، سمت چپ بالا و سمت چپ پایین) مسواک زده شود. از آنجا که اکثر مسواک‌های دستی دارای تایمر برای تنظیم آن روی دو دقیقه نیستند، می‌توان برای اطمینان از اینکه که حتما 2 دقیقه مسواک زده‌ شده از یک ساعت دستی استفاده کرد.

نحوه‌ گرفتن مسواک

نحوه‌ گرفتن مسواک در دست به این بستگی دارد که فرد در حال شستشوی کدام قسمت از دندان‌ها است.

• مرحله اول: باید با سطوح داخلی و خارجی دندان‌ها شروع کرده و با زاویه‌ی 45 درجه و وارد کردن ضربات کوتاه به اندازه‌ی نیمه‌ی دندان، خط لثه را شست. حتما پشت دندان‌ها نیز باید شسته شوند.

• مرحله دوم: سپس باید سراغ سطوح دندان‌ها که غذا با آنها جویده می شود رفته، مسواک را هم سطح با سطح دندان‌ها گرفته و آن را به عقب و جلو حرکت داد.

• مرحله سوم: هنگامی که فرد به سطح داخلی دندان‌های جلو رسید، باید مسواک را به شکل عمودی گرفته و با نوک مسواک به بالا و پایین به آرامی ضربه بزند.

• مرحله چهارم: باید دندان‌های سرتاسر خط لثه را به آرامی مسواک زد.

• مرحله پنجم: باید زبان را با حرکت عقب به جلو مسواک زد تا ذرات غذا و باکتری هایی که باعث ایجاد بو می‌شوند از بین رفته و بوی مطبوعی در محیط دهان به وجود آید.

اکنون که روش صحیح مسواک زدن گفته شد، داشتن نظم و برنامه در مسواک زدن روزانه باعث می‌شود که این کار به یک عادت همیشگی تبدیل شود. مسواک زدن یکی از راحت‌ترین کارهایی است که می‌توان برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها انجام داد.

مسواک شارژی

مسواک شارژی (که به نام مسواک برقی معروف است) می‌تواند در نگهداری بهتر دندان‌ها و لثه‌ها به فرد کمک کند. در بسیاری از مسواک‌های برقی از تکنولوژی نوسانی چرخشی استفاده شده که باعث حرکت منظم‌‌تر مسواک نسبت به مسواک‌های دستی و حفظ بهداشت دهان می‌شود. مسواک زدن با مسواک برقی با مسواک‌های دستی متفاوت است زیرا مسواک برقی خودش حرکت می‌کند و فرد فقط باید مسواک را هدایت کند. به همین دلیل، برخی از افراد زمانی که کار با مسواک برقی را یاد بگیرند، متوجه می‌شوند که مسواک زدن با مسواک برقی آسان‌تر از مسواک دستی است. فقط به یاد داشته باشید که نکته‌ی مهم در خوب مسواک زدن با مسواک برقی، هدایت سر مسواک به تمام قسمت‌های دهان است.

نحوه‌ استفاده از مسواک برقی

بسیاری کودکان سنین دبستان مشتاق مسواک زدن هستند. باید از اختراع مسواک برقی بخاطر ایجاد اشتیاق مسواک زدن در کودکان قدردانی کرد. استفاده از مسواک‌های برقی راحت است، به همین دلیل تقاضا برای آنها زیاد است. و هرچند هزینه‌ی مسواک برقی بیشتر از مسواک دستی است، اما اگر کودک مشتاق استفاده از آن باشد، ارزش هزینه کردن را دارد. اکثر مسواک‌های برقی در دقیقه بین 30000 تا 50000 ضربه به دندان می‌زنند و به همین دلیل مسواک زدن با آنها کمتر طول می‌کشد. برخی از مسواک‌های برقی قدرت بیشتری نیز دارند. برای استفاده از مسواک برقی، کافی است خمیر دندان روی سر مسواک گذاشته شده و مسواک با زاویه 45 درجه، مانند مسواک دستی، نگه داشته شود. سپس باید مسواک را روشن کرده و مسواک را روی دندان‌ها حرکت داد. سرهای کوچک اکثر مسواک‌های برقی برای مسواک زدن یک دندان مناسب است، که این گفته به اندازه‌ی دندان نیز بستگی دارد. فرد باید مسواک را به سطوح جلویی، سطوح عقبی، و قسمتی از دندان‌ها که غذا با آن جویده می‌شود، هدایت کند. حتی با وجود مسواک برقی نیز فرد باید حدود 2 دقیقه مسواک بزند تا هر دندان به خوبی تمیز شود. پس از اتمام مسواک زدن، باید سر مسواک را با آب شسته و آن را در جایی قرار داد تا خشک شود.

تایمرهای دو دقیقه‌ای مسواک‌های برقی

اکثر مسواک‌های برقی تایمر دو دقیقه‌ای دارند و برخی از آنها حتی تایمرهای پیشرفته دارند که برای دندان‌های هر طرف دهان، روی 30 ثانیه تنظیم می‌شوند تا فرد بهتر بتواند مدت زمان مسواک زدن را رعایت کند.

نحوه‌ گرفتن مسواک برقی

در هنگام استفاده از مسواک برقی نیاز نیست مسواک روی دندان‌ها فشار داده شود. فقط کافی است مسواک را هدایت کرده و مسواک خود عمل مسواک زدن را انجام می‌دهد. در حقیقت، برخی از مسواک‌های برقی به سنسور فشار مجهز هستند که وقتی فرد زیاد به مسواک فشار وارد کند، به او اخطار می‌دهند.

• مرحله اول: ابتدا باید از شارژ بودن مسواک اطمینان حاصل کرد. بسیاری از مسواک‌های برقی چراغ نشان شارژ دارند، بنابراین می‌توان شارژ مسواک را مشاهده کرد.

• مرحله دوم: مسواک زدن را باید از سطوح خارجی دندان‌ها شروع کرد. مسواک باید به آرامی از دندانی به دندان دیگر هدایت شده، روی هر دندان چند ثانیه مسواک نگه داشته شده و سپس سراغ دندان بعدی برود. باید با توجه به شکل هر دندان و انحنای لثه‌ها مسواک را حرکت داد.

• مرحله سوم: باید مرحله دوم را برای سطوح داخلی دندان‌ها انجام داد.

• مرحله چهارم: باید مرحله دوم را برای سطوحی از دندان‌ها که غذا را می‌جوند و همچنین برای پشتِ دندان‌های عقب نیز تکرار کرد.

• مرحله پنجم: سر مسواک باید در امتداد خط لثه و روی لثه‌ها حرکت کند. اما نباید روی دندان‌ها فشار وارد کرد.

• مرحله ششم: باید سعی کرد سر مسواک را از عقب به جلو در تمام قسمت‌ زبان و سقف دهان حرکت داد تا بوی دهان تغییر کرده و بوی مطبوعی پیدا کند.

با آگاهی از نحوه‌ی صحیح استفاده از مسواک برقی و کمی تمرین می‌توان با اعتماد به نفس کامل مسواک زد زیرا فرد می‌داند که دارد از تکنولوژی مسواک برقی که یک تکنولوژی اثبات شده‌ی بالینی است برای تمیز کردن دندان‌ها استفاده می‌کند‌.